Anna Kłos: Pytania & Odpowiedzi

Dzięki współpracy z Wyższą Szkołą Informatyki Stosowanej i Zarządzania pod auspicjami Polskiej Akademii Nauk mamy przyjemność po raz kolejny zaprezentować twórczość polskich artystów w naszym Polskim Domu w Daugavpils na Łotwie. Obecna wystawa to podsumowanie dorobku twórczego wybitnej polskiej graficzki pani Anny Kłos. Prezentowana w Domu Polskim ekspozycja wpisuje się zarazem znacząco w obchody naszego wielkiego święta 100-lecia Związku Polaków na Łotwie.

Uważa się, że cechą charakterystyczną Polaków na Łotwie jest mocno rozbudowana świadomość narodowa. Jest to niezaprzeczalnie wynik silnego związku emocjonalnego z Polską jako krajem i z jej historią i tradycją.
Kultywowanie polskości na Łotwie dokonywało się przede wszystkim nie na polach bitew, ale w codziennych zmaganiach o zachowanie duchowej i materialnej substancji narodowej. Niezwykle istotnym elementem tych działań była zawsze polska kultura. Dlatego tak ważne są dla nas wszelkie związki kulturowe z macierzą. Przedstawiciele łotewskich Polaków zawsze podejmowali i podejmują wiele inicjatyw w celu kultywowania polskich tradycji narodowych i zachowania polskiego dziedzictwa narodowego i kulturowego. Realizacji tych przedsięwzięć zawsze sprzyja i pomocy udziela Związek Polaków na Łotwie.

Prezentujemy dzisiaj wystawę pani Anny Kłos, która, jak jesteśmy przekonani, przyczyni się do głębszego poznania współczesnej polskiej sztuki, a zarazem zaprezentuje wszystko to, co świadczy o wartościach uniwersalnych i związkach ponad granicami, polską sztukę, która zbliża i jest bazą pod wspólne działania w przyszłości.

Ryszard Stankiewicz
prezes Związku Polaków na Łotwie

DOKTOR Anna Kłos od 2008 roku prowadzi zajęcia ze studentami w Wyższej Szkole Informatyki Stosowanej i Zarządzania pod auspicjami PAN (WIT) w Warszawie. Początkowo byli to studenci informatyki o specjalności Komputerowe Wspomaganie Grafiki oraz słuchacze studiów podyplomowych Grafika Komputerowa, których uczyła projektowania graficznego z użyciem narzędzi cyfrowych. Odegrała kluczową rolę w przygotowaniu programu kształcenia dla studiów I stopnia na kierunku grafika. Dzięki wkładowi jej pracy w 2009 roku ruszyły pierwsze zajęcia dla studentów grafiki. Współtworzyła koncepcję całego programu oraz opracowała programy nauczania dla przedmiotu Działania i Struktury Wizualne oraz dla sekwencji przedmiotów Projektowanie Graficzne 1, 2 i 3. Ponownie wzięła udział w pracach nad programem studiów w 2012 roku w roli pełnomocnika dziekana do spraw kierunku grafika, co pozwoliło uzupełnić ofertę Szkoły o studia graficzne II stopnia. Dodatkowo przygotowała program nauczania dla przedmiotu Historia Projektowania Graficznego i Pracownia Grafiki Projektowej. Od 2008 roku prowadzi wykłady i ćwiczenia z wymienionych przedmiotów na wszystkich trybach studiów. W ramach swojej intensywnej pracy dydaktycznej wypromowała 203 absolwentów studiów I stopnia, 34 absolwentów studiów II stopnia, 13 absolwentów studiów podyplomowych, opiekowała się 4 aneksami do dyplomu na studiach II stopnia, zrecenzowała 38 pisemnych prac dyplomowych i 13 prac końcowych na studiach podyplomowych. Wśród nauczycieli akademickich obecnie prowadzących zajęcia na kierunku grafika są tacy, których uczyła, kiedy jeszcze byli studentami; niektórzy z nich zdobyli już tytuł doktora. Prowadzone przez dr Annę Kłos zajęcia dydaktyczne są bardzo dobrze oceniane przez studentów (ankiety studenckie), stanowią potwierdzenie jej umiejętności zainteresowania studentów przedmiotem studiów, łatwości w nawiązywaniu kontaktu ze studentami oraz posiadania daru przekazywania wiedzy. W 2012 roku została odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej. W latach 2013-2021 (dwie kadencje) była członkiem Senatu i Rady Wydziału.

Zaangażowanie Anny Kłos w prace programowe znacząco przyczyniło się do uruchomienia z sukcesem dwustopniowych studiów na kierunku grafika, a jej praca dydaktyczna wspiera dalszy rozwój kierunku, na którym studiuje obecnie ponad 900 studentów.

Prorektor dr inż. Jarosław Sikorski

KAŻDY z nas codziennie zadaje sobie setki pytań. Na niektóre z nich odpowiadamy od razu, inne pozostają bez odpowiedzi. Najnowsza wystawa kolaży Anny Kłos Pytania & Odpowiedzi jest próbą odpowiedzi na od wieków nurtujące artystów pytanie – czym jest sztuka, jaka sztuka i w końcu czy w ogóle jest sztuka? Artystka nie podaje odpowiedzi na tacy, raczej wskazuje drogę, którą sami musimy przejść, by dojść do finalnych wniosków, które wcale nie muszą być ostateczne. Kluczową pracą wystawy Anny Kłos wydaje się być kolaż Pytanie stawiane – Das ist kein Kunstwerk. Słowo pytanie, umieszczone na dole pracy do góry nogami nie jest tym, na co zwracamy uwagę. Nacisk położony jest na centralny punkt kolażu, informujący nas jasno, że to nie jest dzieło sztuki. Jeśli nie dzieło sztuki, to co? Odpowiedzią (dla każdego inną) są kolejne prace, w których Anna łącząc na pozór przypadkowo wyrazy, fragmenty listów albo wręcz same litery, tworzy nowy sens. Jedna z prac przykuwa uwagę białym napisem und intelligenz na czerwonym tle. Powyżej, jakby zawieszona w próżni patrzy na nas litera Z. Artystka, by uniknąć skojarzeń z toczącą się właśnie wojną, pokazała jej lustrzane odbicie. Jednak skojarzenie i tak jest oczywiste, zwłaszcza w zestawieniu czerwieni i starych nut mogących być zarówno Międzynarodówką jak i hymnem Rosji. A inteligencja? No, cóż… jedni powiedzą licencja artistica, a dla mnie to ironia głęboko zakorzeniona w humanizmie. Według mnie to właśnie humanizm sprawia, że prace Anny Kłos mają głęboki, metaforyczny sens. W kolażach artystki często pojawia się litera R mająca zarówno destrukcyjne jak i budujące znaczenie. R jak rewolucja, ale i R jak romantyzm. Na uwagę zasługuje kolaż z dużymi literami ER u góry. Emergency Room – szpitalny oddział ratunkowy, to czysta metafora. Każdy z nas potrzebuje pomocy zarówno wtedy, kiedy rzeczywiście coś nam dolega, ale również wtedy gdy ból jest nienamacalny, dotyka duszy, samego sedna jestestwa. Nadzieję niesie właśnie ER (rozumiane wielorako) i stwierdzenie umieszczone centralnie w kolażu – we’re alive.

Żyjemy mimo wszystko, na przekór i wbrew, by finalnie stwierdzić – this normal day. Niebagatelną rolę w kolażach Anny Kłos odgrywa czerń i biel. Według artystki biel jest nicością, czerń zaś to kwintesencja wszystkich kolorów – początek i koniec wszystkiego. Niektóre kolaże mają w sobie elementy czerwieni – niczym kropla krwi, świadcząca o życiu. O jego przemijaniu natomiast przypominają nam pożółkłe fragmenty gazet, pism urzędowych, ogłoszeń. Ich czas dawno przeminął, ale dzięki Annie dostały drugie, jakże interesujące życie. Poza ścinkami przeszłości artystkę inspiruje również język niemiecki, widoczny w bardzo wielu pracach. Dla Anny Kłos fascynujące jest to, że język filozofów, kompozytorów mógł równocześnie być językiem katów. Inspiracji dostarczył artystce również niemiecki intelektualista, przedstawiciel dadaizmu Kurt Schwitters, tworzący z „odpadków rzeczywistości” anty-sztukę. Tak jak u Schwittersa, u Anny Kłos na próżno by szukać piękna w potocznym tego słowa znaczeniu. To sztuka myśląca, głęboko zaangażowana, ale równocześnie bliska każdemu z nas. Sztuka skojarzeń, tworząca coś z niczego, w której jak w soczewce odbija się życie ludzkie. Zapraszam Państwa serdecznie na wystawę głęboko ludzką, zadawanie pytań samym sobie i podróż w głąb siebie. Kolaże Anny Kłos to fascynująca podróż, która nie zawsze daje odpowiedź na nurtujące nas pytania, ale zawsze skłania do spojrzenia na siebie z innej strony.

dr Piotr Krochmalski