Joanna Mankiewicz: Układy typograficzne

„UKŁADY typograficzne” Joanny Mankiewicz to seria prac wykonanych w technice kolażu, koncentrujących uwagę na formie wizualnej litery. W tym wydaniu znaki alfabetu łacińskiego zyskują swoistą osobowość, a temat typografii, kojarzony zazwyczaj głównie z funkcją użytkową, przenosi się w świat sztuk pięknych. Mimo, iż pismo zostało stworzone w celu ułatwienia komunikacji miedzyludzkiej, wyłącznym celem autorki jest pobudzenie odbiorcy do aktywnej i w pełni świadomej percepcji wartości estetycznych. Artystka mysli o literze jak o obrazie, bada wyłącznie zależności między znakami oraz ich formą, nie wchodzi w układy słowne oraz znaczeniowe. Pryzmat doznania estetycznego jest tu na pierwszym miejscu, bez rozpatrywania relacji obraz-treść, obecna jest tu wyłącznie forma plastyczna bez przekazu lingwistycznego.

Autorka eklektycznie łączy historyczne formy liter, ale też pojawiają się znaki nowe, stworzone wyłacznie na potrzeby realizacji konkretnego dzieła. Proces twórczy - jak rytuał - zachodził tu w czasie teraźniejszym, bez wcześniejszych szkiców odręcznych czy komputerowych, dlatego też na końcowy wygląd pracy czasami ma wpływ przypadek, czyli - zgodne z zamiarem lub nie - użycie narzędzi malarskich oraz kaligraficznych. Kluczowy element kompozycji w każdej pracy stanowi litera/litery, wykonane ręcznie szerokim pociągnięciem pędzla, zostawiającego ślad gestu na chropowatej powierzchni tektury. Obok odręcznie pisanych elementów, niektóre kształty liter wycięte są z fragmentów linorytów, monotypii oraz akwareli - na potrzeby innych realizacji wcześniej ocenione jako nieudane, w tych pracach zyskały szansę na pojawienie się w nowej funkcji surowca artystycznego.

Dążenie do uzyskania czytelnej struktury kompozycyjnej w prezentowanych kolażach, budzi skojarzenia z grafiką projektową. Każdy element ma tu swoje uzasadnienie kompozycyjne, swoją przestrzeń, znaki funkcjonują na tle tworząc między sobą zależności, a zastosowana kolorystyka jest spójna oraz konsekwentna. W niektórych pracach pojawiają się też efekty przestrzenne, wnosząc dodatkową wartość przyciągającą uwagęodbiorcy.
„Układy typograficzne” Joanny Mankiewicz to swoisty hołd złożony literze, ale też artystom, używającym typografii w swoich dziełach, burzącym bariery między literaturą a sztukami wizualnymi, zarówno tym z początku wieku XX czyli dadaistom, futurystom oraz kubistom, czy tym tworzącym bliżej czasów nam współczesnch, jak Mira Schendel czy Leon Ferrari.